Op 23 oktober was de eerste termijn van de behandeling van de begroting 2019-2022. Ons raadslid Gert-Jan te Gronde, hield dit keer het betoog. VVD Winterswijk deelt de ambitie met het college dat armoede Winterswijk uit moet. We zijn echter minder gelukkig met het feit dat dit College van CDA en WB zo weinig ambitie toont op het gebied van woningbouw en met de financiële dekking door een OZB verhoging komt de rekening weer bij de burger te liggen. Lees hieronder het complete betoog.
Geachte voorzitter, leden van de raad en aanwezigen op de tribune en de kijkers thuis,
Voorzitter dit is de eerste begroting na 8 jaar, dat de VVD niet heeft meegeschreven aan de begroting. Nu zijn wij niet rancuneus en ik zal dan ook met een compliment beginnen aan het college. Het college heeft een heldere focus en keus gemaakt in deze begroting. De nadruk ligt op de armoede Winterswijk uit in 2040. Een streven waar de VVD zich in kan vinden.
Voorzitter, De VVD fractie heeft de begroting beoordeeld op de thema's; armoede & economie, wonen en houdbare gemeente financiën.
Ik zal beginnen met armoede en economie.
Winterswijk armoede vrij in 2040 is een goed streven en wij realiseren ons als VVD dat dit geen makkelijke opgave is. Er wordt nu door de gemeente extra geïnvesteerd. Wij vragen ons echter wel af waarom er geen structureel budget is opgenomen. Je weet nu al dat het in 2 jaar niet gedaan is. Kreeg het college de begroting structureel niet sluitend? De VVD ziet graag een realistische structurele dekking.
Waar het college wel voor moet waken is dat de bevolking van Winterswijk de gemeente niet als geluksmachine gaat zien. De regie moet wat de VVD betreft voor een groot deel bij de inwoners zelf liggen en ook van het bedrijfsleven verwachten wij een actieve houding. Kunnen inwoners het echt niet zelf dan is de gemeente om ze te ondersteunen.
Armoede is iets dat vaak generatie op generatie wordt doorgegeven. De term als je voor een dubbeltje geboren bent, dan word je nooit een kwartje kennen we allemaal. De VVD gelooft echt in de kracht van mensen. Soms hebben ze daar wat hulp bij nodig. We moeten de generatiearmoede doorbreken. Scholing is daarbij essentieel. Wij zien twee zaken die daarbij van belang zijn. Ten eerste, ondersteuning van kinderen in het basis, - en voortgezet onderwijs die extra hulp nodig hebben en waarvan de ouders niet kunnen voorzien in bijles. Het kan wat de VVD betreft niet zo zijn dat de thuissituatie bepalend is voor de opleidingskansen. Want een passend opleidingsniveau leidt tot een beter inkomen. De VVD zou dan ook graag zien dat de gemeente met het onderwijs al op korte termijn onderzoekt hoe bijles en onderwijsondersteuning gefaciliteerd kunnen worden.
Graag zouden wij van het college en de rest van de raad horen hoe zij hier tegen aankijken. Wij nodigen de andere partijen uit om samen met ons een motie in te dienen, dit mogelijk te maken.
Maar ook volwassenenonderwijs is belangrijk om mensen uit een armoedesituatie te krijgen. Een passend opleiding zorgt dat de krapte op de arbeidsmarkt door de bloeiende economie en de demografische ontwikkeling aangepakt kan worden. Ook mensen op leeftijd kunnen een opleiding volgen. Een leven lang leren is inmiddels de norm. Dus ook de mensen die nu geen werk kunnen vinden, krijgen door goed onderwijsaanbod weer aansluiting op de arbeidsmarkt. Uiteindelijk is een baan de beste manier om uit de armoede te komen en daarnaast is het ook belangrijk voor het welbevinden. Je hoort er bij, hebt sociale contacten en je voelt je nuttig. Dat zijn belangrijke zaken.
Daarmee kom ik terug op een idee van de VVD, dat wij hier al eerder hebben toegelicht. Wij van de VVD fractie schrijven mensen niet af maar wij schrijven mensen in. En wel bij DE VVD SCHOOL. En dan staat VVD voor: Volwassenenonderwijs Voor Doorzetters. Een maatwerkopleiding voor iedereen die nu nog aan de kant staat of dreigt te raken. Ik kom hier zo nog op terug.
Het college wil 15% minder bijstandgerechtigden. Wij vinden als VVD fractie dat het college daar te weinig ambitie toont. Zeker in deze economische goede tijd. 15% is ongeveer 90 personen extra aan het werk. Met de VVD school moet het mogelijk zijn er meer aan het werk te krijgen. We hebben ze hard nodig! Voorzitter wij vragen aan het college, waar is uw ambitie?
En dan; geen sollicitatie plicht als je 60 jaar of ouder bent. En dat staat dan onder: “welk ambitie streven we naar” (pag 50). De VVD vindt het een compleet verkeerde ambitie van het college, dat deze groep mensen wordt afgeschreven. 60 is toch het nieuwe 50. Komt het college soms vrijwilligers te kort en waarom en door wie is zo verzonnen voorzitter?
Werk is namelijk de beste uitkeringsvoorziening die je kunt bedenken. Laten we inzetten op werk voor deze mensen en ze niet afschrijven. College toon echte ambitie en schrijf mensen niet af maar schrijf ze in! Op die school voor doorzetters!
Wij willen als VVD graag snel werk van onderwijs maken en omdat wij denken dat de rest van de raad en het college, mensen niet aan de kant wil laten staan, komen wij met een motie om dit al voor schooljaar 2019-2020 mogelijk te maken samen met het bedrijfsleven, de onderwijsinstellingen in de Achterhoek en Sociale Dienst Oost-Achterhoek. Het gaat dan om kennis, vaardigheden, houding en gedrag. Wij gaan natuurlijk uit van raadsbrede steun en een volmondig ja van het college!
Dit college heeft een keus gemaakt. Dat zei ik in het begin al. Armoede Winterswijk uit in 2040 heeft de meeste focus maar het programma Economie en bedrijvigheid komt er met 2 pagina's in de begroting wel erg bekaaid af. Dit programma zou de banenmotor van Winterswijk moeten zijn en daarmee werkgelegenheid moeten bieden aan de huidige en toekomstige generaties. Winterswijk armoedevrij kan alleen met gezonde bedrijven. Bedrijven die zich kunnen ontwikkelen en kunnen groeien. Dat kan op dit moment niet meer. De bedrijventerreinen zitten vol of de gebouwen voldoen niet aan de vraag.
Wij verwachten van u, geachte mede raadsleden daar meer ambitie dan het college te tonen en roepen op het college, werk te maken van meer ruimte voor ondernemende Winterswijkers. De VVD fractie heeft daar in het verleden al vaker aandacht voor gevraagd. Dat kan door procedures te versnellen binnen de gemeente. En een ondernemersloket is daarbij een goed idee dat de VVD al in het verkiezingsprogramma had staan. En wij zouden graag zien dat Winterswijk de leiding neemt om op Achterhoek schaal meer hectares bedrijfsterreinen te realiseren dan nu in het RPB staat. Ook in Winterswijk zelf natuurlijk. Wij willen dan ook een motie indienen die het college oproept dit te doen.
Ook missen wij concrete plannen om de economie van de centrumondernemers te ondersteunen. Heeft het college geen idee hoe we ook in 2040 nog een goede belegde boterham kunnen verdienen in de detailhandel. Of komen we niet verder dan een herinrichting van de markt?
De VVD zou graag zien dat het college onderzoekt hoe nu de consumenten die Winterswijk bezoeken, denken over het centrum en de openingstijden.
De VVD staat achter het idee van Park Achterhoek als park voor nieuwe zorgondernemers. Al lijkt het wel nu wat meer richting een vakantiepark te gaan. Ook maken wij ons echt wel zorgen over de inzet die de gemeente daarbij moet leveren. 100.000 euro voor twee jaar is veel geld. Feitelijk helpen wij hier de ontwikkelaar. Voorzitter hoe denkt het college dat de ontwikkelaar ons straks helpt? Zien wij van al het geld nog ooit wat terug en wanneer kan de schop de grond in of moet er na 2020 nog meer gesupervisord worden? Dat horen wij graag van het college. En college leg uit aan de bevolking hoe dit nu verder gaat!
Dan Terra Temporalis, het belevenismuseum van Nederland. Dat ziet de VVD wil zitten. Belangrijk voor de toeristische sector als slechtweerbestemming. Alleen de blanco cheque die nu in de begroting staat vinden wij te risicovol. Het college stelt in deze begroting een kader voor door te zeggen dat ze op termijn meer geld wil uitgeven aan dit project en 100.000 euro voor een onderzoek vinden wij ook veel geld op conto van de gemeente. Graag zien wij een knip. Eerst een onafhankelijk onderzoek voor maximaal 50.000 euro en dan een go of een no go voor het vervolg. Zo leggen we geen claim op een toekomstige begroting. Wij stellen dan ook een amendement voor om dit tekstueel aan te passen, mocht de raad het met ons eens zijn. Dit zullen we dan in de 2e termijn doen.
Voorzitter dan het thema wonen
Het college blijft vasthouden aan de geringe toevoegingen van woningen. Sterker nog ze wil de bestaande woningbouw plannen zelfs verminderen (Pag44)! En dat bij een woningmarkt die in heel Nederland én in Winterswijk als een snelkookpan droogkookt. Er zijn voor jongeren al helemaal geen betaalbare woningen meer beschikbaar, zeker niet voor hen die willen kopen. De tijd van woningnood is weer terug. En vergeet de sociale woningbouw ook niet.
Voorzitter, 1 miljoen woningen moeten erbij in Nederland. 200.000 in Gelderland. Hoeveel komen er in groeigemeente Winterswijk extra bij? Is de lobby vanuit de Achterhoek bij Rijk en Provincie al gestart college? Wij zien te weinig ambitie bij dit college als het om wonen gaat. Het college laat de eigen inwoners in de kou staan en mist de kans om bewoners van buiten, binnen te halen. De kranten staan bol van de artikelen over mensen die graag in de Achterhoek willen wonen om de drukke Randstad te ontvluchten. Daarom dienen wij een amendement in om de tekst op pag 44 te wijzigen.
Onze ambitie is groei en laten we daarbij de buurtschappen niet vergeten.
De VVD heeft ook veel jonge mensen gesproken die dolgraag in het buitengebied willen wonen. En dan niet door het splitsen van een boerderij. Nee, die jonge mensen willen graag een starters of doorstart woning in de kern van de buurtschappen. De VVD vindt dat de gemeente deze jongeren nu tekort doet door te streng te zijn bij nieuwbouw. Dus laten we nu juist nieuwbouw makkelijker maken. Dat is wat de jongelui willen. Ons voorstel is om in januari 2019 een inventarisatie van concrete wensen samen met st WCL en de BSV op te starten. Laten we zorgen dat onze jongeren gewoon in hun buurtschap kunnen wonen. Daarmee behouden we ook de door ons als gemeenteraad gewenste, sociale cohesie. Wij stellen dan ook een aanpassing van de tekst op pag 56 (all 4) door middels een amendement. Omdat de oude tekst te beperkend werkt voor nieuwe woningen specifiek voor jongeren.
Voorzitter. wat de VVD betreft, en we hebben het al eerder gezegd, moet Winterswijk groeien. Laten we starten met de komende jaren er flink woningen bij te bouwen. Overigens meer woningen en inwoners houdt ook in meer OZB, meer geld uit het gemeentefonds en meer bezoek aan de schouwburg, het zwembad, de winkels én meer leden voor de verenigingen. Zou houd je Winterswijk leefbaar en betaalbaar. Kom op college kom uit de kramp en bouw tegen de krimp!
Voorzitter, het doortrekking van de Dingstraat staat al jaren op de planning. Nu gaan we het onderzoeken. Wij als VVD zijn daar helemaal voor. Maar wij zien graag ook snel een realisatie van dit plan. De doorstroming in Winterswijk stokt steeds vaker. Dat is niet goed voor de bezoekers van het centrum maar als we Winterswijk willen laten groeien en bloeien, misschien zelfs laten bruisen dan moeten we wel vooraf beginnen met de wegenstructuur daar klaar voor te maken.
Dan als laatste thema de gemeentefinanciën
Voorzitter ik begon met een compliment aan het begin van dit VVD betoog. Maar qua financiën zijn wij erg teleurgesteld, want door de manier waarop dit college haar ambitie financieel vertaalt, kan het straks zo maar zijn dat de gemeente zelf in armoede achterblijft.
Naar ons idee wordt de ambitie van dit college van CDA en WB betaald door een greep in de gemeentekas, een greep in de portemonnee van de woningbezitter en een greep in de portemonnee van de inwoners of bedrijven die een omgevingsvergunning aanvragen.
Voorzitter, het college geeft in 2019 1,5 mln te veel uit en doet daar in 2020 nog eens een kleine 9 ton bij. Om de gaten te dichten doet het college een greep uit de portemonnee van de Winterswijkse burger van ruim 1,4 miljoen over 4 jaar aan extra ozb opbrengst (pag 17, 1e tabel). De begroting mag dan structureel sluitend zijn, incidenteel komt het college 1,4 mln (pag 17 2e tabel) te kort.
En dan ziet het college over 2 jaar wel of er extra budget nodig is na een evaluatie lezen wij (p12) in de aanbiedingsbrief. Dat klinkt de VVD als een blanco cheque en daarbij is de door de VVD ingezette verlaging van de schulden van Winterswijk helaas losgelaten. Was het bij de jaarrekening 2018 nog 75 mln schuld, nu komen we uit op 80,6 miljoen in 2022. Waren CDA en WB dan alleen maar akkoord met de verlaging omdat de VVD het zo graag wilde en maakt ze het niet uit dat we op de euro's van de toekomstige generatie leven? Wat de VVD betreft moet dit anders. De schuld moet verder naar beneden in 2022. Wij zullen daarom ook motie indienen om een plan te maken om te komen tot een schuld van 58 mln. Dat bedrag voorzitter wordt door de provincie gezien als voldoende.
Voorzitter; Fixatie van de OZB opbrengst was ooit het idee van de VVD. Zo zou de OZB nooit de sluitpost van de begroting kunnen worden want bij een hogere prijs van de woning zou het tarief dalen en bij een lagere prijs zou het tarief stijgen. Zo wist de gemeente en de woning eigenaar waar ze aan toe waren. Altijd een gelijk bedrag. Een transparant en eerlijk systeem.
Nu bij het vastzetten van het tarief gaan de burgers tientjes extra betalen. Juist nu na de magere jaren de inwoners van Winterswijk weer wat meer vulling kregen in hun eigen portemonnee wordt die meteen door de gemeente weer afgeroomd. En voorzitter wat doet het college als straks onverhoopt de huizenprijzen gaan dalen maar de ambities nog niet verwezenlijkt zijn of als de bijdrage van het rijk weer naar beneden gaan? . De VVD weet het dan wel. Dan verhogen CDA en WB gewoon het tarief. Dit idee is voor menig Winterswijker en de VVD een nachtmerrie. De VVD ziet liever dat burgers en bedrijven zelf de vrijheid hebben om te besluiten waar ze hun geld aan uitgeven. Gezinnen kunnen het geld maar 1 keer uitgeven en laten wij ze die keuzevrijheid vooral zo veel mogelijk zelf geven. Wij komen dan ook met een amendement om de opbrengst van de OZB weer te maximaliseren op het niveau van 2018 én ook om het tarief van de omgevingsvergunning (pag 24+65) te bevriezen (muv de inflatie-indexering). Want wil je armoede Winterswijk uit hebben dan moet je als gemeente niet meteen de rekening bij de inwoner leggen.
Voorzitter van de CDA fractie zijn we toch ook wat anders gewend en wij zijn erg benieuwd hoe zij daar nu in staan omdat zij in het verleden ook voor een gezond financieel beleid stonden.
Voorzitter ik rond af met een korte samenvatting:
De begroting kan het ambitieniveau van de coalitie nu niet aan en het college legt de rekening bij inwoners en bedrijven en het neemt een stevige greep in de eigen kas. De schulden worden niet meer afgebouwd en er zit nog te veel financieel niet doorvertaald beleid in de begroting.
Het college doet zich zelf op die manier ook te kort omdat de oplossing dichter bij de eigen koersambitie ligt dan ze denkt. De oplossing voor het financieringsprobleem ligt in “Armoede Winterswijk uit! De beste manier om armoede uit te bannen is te zorgen dat iedereen zoveel mogelijk een betaalde baan heeft en niet in een bijstandsuitkering zit. Dat levert meteen budget op om de gemeentelijke ambities waar te maken.
Voorzitter de oplossing is dus simpel en mogelijk om een sluitende begroting te krijgen zonder lastenverzwaring.
En daarnaast, ik zei het al voorzitter, extra woningbouw levert extra OZB op en meer bouwleges. Daarnaast zorgen de extra inwoners voor extra geld uit het gemeentefonds. Dat lijkt ons een win-win situatie maar dan moeten we nu wel doorpakken!
Voorzitter dank u wel!